Differentëren? Dat doe ik al!
Voorbeeld 1
In de tachtiger jaren van de vorige eeuw gaf ik les aan een categorale mavo in Schiebroek, Rotterdam.
Ik verkeerde in de gelukkige omstandigheid een vast lokaal te hebben, waar ik een hoop leerlingmateriaal in de rij lage kasten aan de zijkant van het lokaal onder de reeks halfhoge ramen naar de gang had liggen.
Een deel van wat er lag opgeslagen bestond uit leesboekjes van allerlei niveaus.
Als een leerling eerder klaar was dan de rest (bijv. met het maken van een toets, of het maken van een opdracht) dan hadden we de routine dat hij zijn vinger opstak, als antwoord op mijn vragende blik naar de kast wees en dan vervolgens mocht opstaan om een leesboekje te pakken, een aantekening te maken welk boekje hij gepakt had en dan ging lezen totdat iedereen de taak afhad.
Was dat differentiëren volgens het structuurschema van Tomlinson (zie vorig bericht)?
Voorbeeld 2
Omdat ik het sterke vermoeden had dat een tekst lezen en vervolgens de vragen beantwoorden de leesvaardigheid van de leerlingen niet zomaar verbeterde (later begreep ik beter waarom dat zo was en wat je dan wel moest doen), begon ik te experimenteren om leerlingen op andere manieren te laten zien dat ze de tekst hadden doorgrond.
De leerlingen kregen de keuze uit de vragen beantwoorden of een gedetailleerde tekening maken die de essentie van de (verhalende) tekst goed weergaf.
Was dat differentiëren volgens het structuurschema van Tomlinson?
maandag 21 november 2016
zaterdag 19 november 2016
Over differentiatie in de klas en professionalisering 2
Duurzaam differentiëren: een mogelijke structuur
Toen ik een paar jaar geleden voor het eerst over ‘duurzaam toetsen’ las, wist ik niet zo goed wat ik me daarbij voor moest stellen. Ik associeerde ‘duurzaam’ met recycling, groene stroom, hybride auto’s, duurzaam voedsel, etc., niet met toetsen.
Maar het werd me snel duidelijk wat ermee bedoeld werd: hoeveel weten de leerlingen
nog van de kennis en vaardigheden waarop ze op een gegeven moment getoetst
worden na een week, een maand, een jaar? Als ze het al gauw vergeten zijn, niet meer
beheersen, heb je niet duurzaam getoetst.
Wil je dat wel doen, dan zal er niet zozeer in je toetsen, maar vooral in je lesgeven moeten veranderen!
Wil je dat wel doen, dan zal er niet zozeer in je toetsen, maar vooral in je lesgeven moeten veranderen!
Duurzaam
differentiëren is dat er iets wezenlijks verandert in het lesgeven van
docenten, in de kijk van de school op inclusief onderwijs.
In gesprekken
met docenten over differentiatie zijn er grofweg vier soorten reacties te
horen. Dat zijn deze vier:
- Differentiëren? Dat doe ik al!
- Differentiëren? Waar is dat voor nodig?
- Differentiëren is zo moeilijk! Ik kan het niet! Ik weet niet hoe het moet!?
- Differentiëren? Ja, ik wil het leren, vertel me hoe ik het moet doen!
Als je zo
reageert en je krijgt allerlei technieken en werkvormen voorgeschoteld, zoals de
recepten in een kookboek, is de kans groot dat een docent iets uitprobeert
aanwezig, maar niet zo groot.
En verandert dan zijn lesgeven voorgoed? Is er sprake van ‘duurzaam differentiëren’?
En verandert dan zijn lesgeven voorgoed? Is er sprake van ‘duurzaam differentiëren’?
Nee, daarvoor
is differentiëren niet alleen te complex, er is bovendien een andere mindset
voor nodig dan tot nog toe.
Ik kom daar in volgende
berichten nog op terug, maar de complexiteit en integraliteit komen naar voren in het volgende structuurschema van
Carol Ann Tomlinson:
dinsdag 15 november 2016
Over differentiatie in de klas en professionalisering 1
Misschien
verwacht je hier een kaartenbak met een verzameling van tips en trucs,
strategieën, technieken en werkvormen waarmee gedifferentieerd kan worden.
De bronnen die ik later bespreek bevatten wel degelijk tips en trucs, strategieën, technieken en werkvormen, maar in context. Ze worden in een goede bron vanuit een visie op differentiatie gepresenteerd en de bedoeling is niet ze klakkeloos toe te passen, maar ze
De bronnen die ik later bespreek bevatten wel degelijk tips en trucs, strategieën, technieken en werkvormen, maar in context. Ze worden in een goede bron vanuit een visie op differentiatie gepresenteerd en de bedoeling is niet ze klakkeloos toe te passen, maar ze
- in een opbouw te zetten,
- ze uit te voeren en te evalueren,
- naar de theorie terug te gaan en ze
- eventueel verder aan te passen aan de eigen onderwijsomgeving.
- En dit allemaal samen met collega’s.
Er wordt soms
gesuggereerd dat een kaartenbak met ‘good practices’ samen met een cursus ter
toelichting als professionalisering goed zou kunnen werken. Ik twijfel daaraan.
Zoals ik het
onderwijswereldje ken, is men beducht voor theorie en wil men het liefst ‘iets
dat ik de volgende ochtend kan toepassen in havo-2’. Ik heb dat vaak genoeg van
docenten gehoord en soms ook van directieleden die dat als voorwaarde door hun
docenten opgelegd kregen en dat braaf doorgaven.
Maar praktijk
zonder theorie bestaat niet en vice versa. Een van de twee weglaten of
minimaliseren is simpelweg niet effectief.
Het risico is dan dat een individuele leraar iets leuks uit de kaartenbak trekt, er iets mee doet in de klas en al naar gelang het succes er mee doorgaat of het in de kaartenbak terugzet. Veel te vrijblijvend dus.
Het risico is dan dat een individuele leraar iets leuks uit de kaartenbak trekt, er iets mee doet in de klas en al naar gelang het succes er mee doorgaat of het in de kaartenbak terugzet. Veel te vrijblijvend dus.
Een visie op
differentiëren kan een heel wollige en ambitieuze formulering krijgen, waarover oneindig
gediscussieerd kan worden. Dat wil ik vermijden. Daarom een aantal uitspraken
die aangeven wat differentiatie is, maar ook uitspraken over wat het niet
is. Dit laatste is nodig om wat voor de hand liggende misverstanden over
differentiatie aan de orde te stellen.
Differentiatie is :
·
Een idee dat net zo oud is als effectief leren
·
Lessen ontwerpen en groeperen rond behoeftepatronen van leerlingen
·
Het gebruik van afwisselende groeperingsvormen, zoals de hele klas,
groepswerk en individuele taken gebaseerd op inhoud en leerlingbehoeften
·
Noodzakelijk voor succes van gestandaardiseerd onderwijs aan een groot
bereik van leerlingen met hun verschillen
·
Waarderen en plannen van diversiteit in heterogene groepen
·
Onderwijs waarbij de leerling centraal staat
·
Lesgeven met hoge verwachtingen voor alle leerlingen (en het aanreiken van
vele ladders)
·
De kern van kwaliteitsonderwijs
·
Ontworpen zodat zowel het leren als de emotionele behoeften van alle
leerlingen worden aangesproken
Differentiatie is niet:
- Het groeperen
van leerlingen naar cognitief niveau binnen een klas (!)
- Onverenigbaar
met standaarden
- Afdalen
tot het niveau van leerlingen
- Iets
extra’s bovenop goed onderwijs
- Louter
een reeks strategieën voor het geven van instructie
- Vooral
voor de betere leerling
- Vooral
voor de zwakkere leerling
- Een set
gestandaardiseerde eindtoetsen van verschillend niveau
- Individuele
instructie voor iedere leerling in de klas
- Een synoniem voor groepswerk
In het volgende bericht komt een mogelijke structuur voor differentiatie aan de orde.
Labels:
differentiatie,
differentiëren,
kaartenbak,
visie
maandag 14 november 2016
Vooruitblik op blogposts
Om het
overzicht te bewaren en voor het begrijpen van de context hierbij een
argumentatieve lijn en een preview van wat op korte termijn nog komen gaat op
dit blog.
Argumentatieve lijn (het verhaal)
·
Als
je lesgeeft zonder goed zicht te hebben op aan wie je lesgeeft, handel je als
een arts die medicijnen voorschrijft of een operatie uitvoert zonder een
gedegen diagnose.
“You should not teach Geography, Mathematics or
English. You should teach children.”
·
In
het bericht van 12 oktober 2016 heb ik proberen aan te geven hoe een leerling
de klas binnenkomt (met welke hoop en vrees) en wat een docent nodig heeft om
daarmee om te gaan teneinde een heilzame, veilige en productieve leeromgeving
te scheppen. De uitnodiging aan de docenten die dit blog lezen is daarbij vragen
te beantwoorden zoals:
‘Klopt dit volgens mij?’
‘Als het klopt ben ik me ervan bewust bij mijn omgang met mijn leerlingen?’
‘Als ik me ervan bewust ben, hoe ga ik ermee om?’
‘Hoe wordt ik er beter in?
‘Klopt dit volgens mij?’
‘Als het klopt ben ik me ervan bewust bij mijn omgang met mijn leerlingen?’
‘Als ik me ervan bewust ben, hoe ga ik ermee om?’
‘Hoe wordt ik er beter in?
·
In
het bericht’ van 23 oktober 2016 heb ik dat bewustzijn van hoe leerlingen in
elkaar zitten verder ingekleurd voor wat betreft het beeld van zichzelf dat
leerlingen hebben.
·
In
het bericht van 9 november 2016 vind je een observatie checklist die docenten
bij dit opsporen van het zelfbeeld kunnen gebruiken. Wederom gaat het erom
antwoorden te vinden op de vragen:
‘Klopt dit volgens mij?’
‘Als het klopt ben ik me ervan bewust bij mijn omgang met mijn leerlingen?’
‘Als ik me ervan bewust ben, hoe ga ik ermee om?’
‘Hoe wordt ik er beter in?
‘Klopt dit volgens mij?’
‘Als het klopt ben ik me ervan bewust bij mijn omgang met mijn leerlingen?’
‘Als ik me ervan bewust ben, hoe ga ik ermee om?’
‘Hoe wordt ik er beter in?
·
Als
je als docent probeert een beter beeld van je leerlingen te krijgen om beter
bij hen aan te sluiten en dus beter les te geven, wordt je onherroepelijk geconfronteerd
met het feit dat iedere leerling anders is dan alle anderen en dat iedere klas
een heterogene klas is, zelfs een vwo 6 waar jarenlang driftig geselecteerd is.
·
Om
tegemoet te komen aan de verschillen tussen leerlingen, gaat een docent
differentiëren. Een docent die niet differentieert is als een arts die dezelfde
diagnose stelt voor al zijn patiënten.
Preview
De komende berichten
zullen dan ook over differentiatie gaan, over formatieve evaluatie, over de
mindset die nodig is voor differentiëren en over professionalisering met als
thema differentiatie.
woensdag 9 november 2016
Observatie Checklist Zelfbeeld
Het volledige document is te downloaden van https://1drv.ms/w/s!AmFoWQtia9hegZwY0xslpJ_oGwuiDw
Datum: ________
Datum: ________
Klas: __________
Docent: ________
+ = vaak
V = soms
0 = nog niet
Leerlingnamen
|
Zelf-vertrouwen
|
Zelf-beperking
|
Zelf-motivatie
intrinsiek
|
Zelf-motivatie
extrinsiek
|
Gerichtheid:
beheersing
|
Gerichtheid:
prestatie
|
Onafhankelijk-heid
|
Afhankelijk-heid
|
Zelf-kleinering
|
Perfectio-nisme
|
Hopeloos-heid
|
1.
|
+
|
0
|
+
|
0
|
+
|
0
|
V
|
0
|
0
|
V
|
0
|
2.
|
V
|
V
|
0
|
V
|
0
|
+
|
0
|
V
|
V
|
+
|
V
|
3.
|
V
|
0
|
V
|
0
|
V
|
V
|
V
|
V
|
0
|
0
|
0
|
4.
|
+
|
V
|
V
|
V
|
V
|
+
|
V
|
+
|
V
|
0
|
V
|
5.
|
0
|
+
|
0
|
+
|
0
|
+
|
0
|
+
|
+
|
V
|
+
|
Enz.
|
|||||||||||
Abonneren op:
Posts (Atom)