Opwarmertje

Voor diegenen die in de tweede week van januari 2008 naar de BETT in Londen gaan,
of juist voor de mensen die nog twijfelen,
en misschien ook nog voor de mensen hoog in de organisatie die nog niet zoveel met ICT hebben, maar toch meegetroond worden....

Gras groeit niet harder als je er aan trekt...

Mathetiek, wat is dat?

Didactiek kennen we wel, dat is toch ‘ars didactica’, de kunst van het onderwijzen?

Als er onderwezen wordt, wordt er dan ook geleerd? Zijn het de twee onvermijdelijke kanten van dezelfde onvermijdelijke medaille? Zoals in het plaatje:

Onderwijzen, je staat er onder –een niveautje lager dus- en wijst. Je wijst naar boven: ‘Daar, daar moet je zijn, jong.’

Mathetiek: Jan Amos Comenius (1592-1670) noemde ‘mathetiek’ (van het Griekse ‘matein’ of manthatein’ = leren) ‘de kunst van het leren’.

ICT en didactiek. Er is veel over geschreven inmiddels, behartenswaardige zaken, bijvoorbeeld door Robert-Jan Simons. Voor mij is ICT vooral mathetiek. Het stelt de leerlingen in staat zelf te leren. Dat levert een vreemde, kronkelige, paradoxale situatie op.

De docent is de didacticus en hij beslist hoe en wanneer ICT wordt ingezet. En daarna moeten de leerlingen het zelf doen, zelf leren. Maar ze die kunst aanleren is weer didactiek. Kennu het nog volgen?

Gras groeit niet harder als je er aan trekt: maar hoe zorg je ervoor dat gras wel degelijk groeit? Hoe help je daarbij?

Kun je een gunstig klimaat scheppen voor leren met ICT? Een gunstige ecologie? Een beter milieu?

Ik heb er nu precies tien gebruikt. Dat lijkt me vraagtekens genoeg.

Volgens mij moeten we leerlingen de middelen geven waarmee ze kunnen leren, niet meer en niet minder. Bij die middelen hoort niet alleen hardware, een infrastructuur die deugt en een heleboel multimediale content, uitdaging en prikkeling, maar ook de didactiek. Als middel dus om ze aan het leren te krijgen. Didactiek in het algemeen en dus ook ICT-didactiek is een middel tot een doel.

Het middel moet niet het doel worden, zoals zo vaak gebeurt. De balans tussen ICT-didactiek en ICT-mathetiek is wat we zoeken.

Het doel is dat leerlingen kunnen en willen leren.

Dat doen ze tenslotte zelf. Net zoals gras zelf groeit.

Vijf mini-korte verhalen over onderwijs

Het jaar liep weer hard naar de tijd van de overgangsvergaderingen toe en de vraag of ze haar mentoraat goed had uitgevoerd, bezorgde haar buikpijn, vooral als ze ’s nachts wakker werd, badend in het zweet.

Wat nou boeiend? Hij had dan wel bijna de hele les besteed aan het klassikaal nakijken van het werkboek, maar als ze hadden opgelet, hadden ze zoveel kunnen leren van andermans fouten!

Het leek weer nergens naar, dat mondelinge examen. Waar zij woedend van werd, was het verwijt dat ze in de les nauwelijks geoefend hadden! En al die invuldialogen dan?...

Hoe kon die man dat nou zeggen? Dat onderwijs voornamelijk het geven van antwoorden was op vragen die niet gesteld waren? Als hij de lijdende vorm in de voltooid verleden tijd had uitgelegd en vervolgde met: ‘Zijn er nog vragen?’, dan deed toch iedere leerling er het zwijgen toe? Wat kon onderwijs dan anders zijn?

Soms, op weg van zijn lokaal naar de personeelskamer, een stukje van nog geen tweehonderd meter, werd hij door wel vier verschillende leerlingen aangesproken. En allemaal wilden ze iets dat hij nog niet kon geven of dat hij nu niet kon oplossen. Eenmaal bij de personeelskamer, had hij nog twee minuten om zijn brood op te eten.