Hoe maak je ruimte?

Gisteren was ik door KPC Groep uitgenodigd voor een expertmeeting over innovatief leiderschap. Een van de onderdelen van de late middag/vroege avond was een dialoog met een subgroep van de innovatieve schoolleiders die er waren.

Ik wil met jullie delen wat ik in het gesprek heb beleefd en het wat verder uitwerken.

De vraag waar we over dialogiseerden was:

Hoe ga je als innovatief leider om met het dilemma dat je de ene keer anderen ruimte moet geven voor ontwikkeling en ze de andere keer moet inperken door kaders te stellen? Waar houdt de ruimte op en beginnen de kaders?

Als eerste hebben we ervoor gepleit het woord ‘dilemma’ te vervangen door ‘paradox’.
Dilemma betekent immers een moeilijke keuze uit twee alternatieven die elkaar uitsluiten en dus een keuze die niet op logische gronden kan worden gemaakt, terwijl er bij een paradox sprake is van een schijnbare tegenstelling. Het woord schijnbaar drukt dan uit dat als je dieper graaft, of juist een helicopterview ontwikkelt, de tegenstelling verdwijnt.

De tweede semantische exercitie die je kunt uitvoeren is door het woord ‘kader’ eens aan nader onderzoek te onderwerpen. Hoewel kader eigenlijk ‘het terrein waarbinnen een bepaalde kwestie speelt’ aangeeft, wordt het door velen juist ervaren als de omheining rond dat terrein. En hoewel de meeste leiders in de groep ontkenden dat het woord ‘kaders’ een negatieve bijbetekenis had denk ik dat als je bij mensen aankomt met: ‘Blijf je wel binnen de kaders?’ Of ‘Dat is wel leuk, maar nu moet ik even kaders aanbrengen… ‘ toch velen het zullen ervaren als een beperking: nu loop je tegen de omheining aan!

Mijn voorstel was dan ook om voor jezelf en voor anderen duidelijk te krijgen dat wat je met kaders bedoelt, beter kan worden weergegeven door het woord ‘steiger’.
En dan bedoel ik niet de aanlegsteiger, maar de bouwsteiger.

Waarom bouw je een steiger? Wanneer bouw je een steiger? Waar bouw je een steiger? Is de steiger permanent, of ga je er van uit dat hij wordt afgebroken?

Een innovatief leider ondersteunt de (vaak innovatieve) activiteiten van anderen. Dat ondersteunen doet hij door de visie te vertalen naar de praktijk van een ondersteunend bouwwerk (de steiger) die het bouwproces moet vergemakkelijken en ondersteunen. Op die manier kun je duidelijk maken dat je teruggaat naar de ooit afgesproken visie, met als doel de visie als steiger te gebruiken. Zodra de ondersteuning niet meer nodig is, kan de steiger weer worden weggehaald.

Wellicht lukt het je meningsverschillen over de te volgen koers en over activiteiten die naar jouw idee te ver gaan, bespreekbaar te maken door ze te plaatsen binnen de steigers van de visie.

Leegte wordt ruimte door ze te vullen met visie.